Phòng ngừa giun sán chó mèo

Giun sán chó mèo là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho cả con người và thú cưng. Việc phòng ngừa giun sán không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân mà còn đảm bảo sức khỏe cho thú cưng. Sau đây là các biện pháp phòng tránh giun sán cho bản thân và cách chăm sóc thú cưng đúng cách.

I. Một số bệnh thường gặp ở thú cưng có thể lây sang người

Việc nuôi thú cưng đã được chứng minh rằng lại nhiều lợi ích cho con người, về mặt tinh thần đến thể chất. Tuy nhiên, việc nuôi dưỡng chúng cũng tiềm ẩn một số rủi ro về sức khỏe. Một số bệnh có thể lây nhiễm từ thú cưng sang người, hoặc giữa thú cưng với nhau. Dưới đây là những bệnh thường gặp khi nuôi thú cưng.

1. Bệnh ký sinh trùng

Giun

Giun đũa và giun móc là những loại ký sinh trùng phổ biến ở thú cưng, đặc biệt là chó và mèo. Chúng có thể lây nhiễm cho con người qua tiếp xúc với phân hoặc đất nhiễm giun.

Triệu chứng: Ở người, nhiễm giun có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, và thậm chí là suy dinh dưỡng.

Toxoplasmosis

Toxoplasma gondii là một loại ký sinh trùng đơn bào thuộc họ Toxoplasmatidae, có khả năng lây nhiễm sang nhiều loài động vật, bao gồm người. Đây là một trong những ký sinh trùng phổ biến nhất trên toàn cầu.

Hình dạng: Toxoplasma gondii có hình dạng dạng bầu dục hoặc hình elip, kích thước khá nhỏ (khoảng 4-8 micromet).

Vòng đời: Ký sinh trùng này có một chu trình sống phức tạp, bao gồm nhiều pha trong cơ thể vật chủ. Vật chủ cuối cùng của T. gondii là loài mèo, nơi ký sinh trùng sinh sản hữu tính và phát tán trứng (ooctyst).

Toxoplasmosis là bệnh do ký sinh trùng Toxoplasma gondii gây ra, thường lây qua phân mèo. Con người có thể nhiễm bệnh qua việc tiếp xúc với đất hoặc thực phẩm ô nhiễm.

Triệu chứng: Bệnh có thể gây sốt, nhức đầu, và trong trường hợp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hệ thần kinh.

Larva migrans

Larva migrans (hay còn gọi là di chuyển ấu trùng) là một bệnh ký sinh trùng gây ra do sự di chuyển của các ấu trùng từ các loài giun hoặc động vật khác trong cơ thể người. Bệnh này có thể xảy ra khi người tiếp xúc với đất, cát hoặc môi trường bị ô nhiễm phân của động vật nhiễm giun hoặc ký sinh trùng.

Có hai loại chính của larva migrans: Larva migrans nội tạng (Visceral larva migrans – VLM) và Larva migrans da (Cutaneous larva migrans – CLM).

• Larva migrans nội tạng (VLM): Khi người bị nhiễm ấu trùng, những con ấu trùng này không thể phát triển thành giun trưởng thành như trong cơ thể chó mà thay vào đó sẽ di chuyển qua các mô nội tạng như gan, phổi và đôi khi não hoặc mắt. Ấu trùng có thể tồn tại trong cơ thể người, gây ra tổn thương và viêm.
• Larva mugrans da (CLM): Ấu trùng của giun móc sẽ di chuyển dưới lớp da người, tạo ra các vệt đỏ hoặc các đường ngoằn ngoèo có thể gây ngứa và đau. Tuy nhiên, các ấu trùng không thể xâm nhập vào các mô sâu hơn trong cơ thể người.

Bệnh này do giun đũa chó hoặc mèo gây ra, có thể lây qua đất hoặc phân.

Triệu chứng: Xuất hiện các triệu chứng như ngứa ngáy, phát ban da, và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây tổn thương nội tạng.

Leptospirosis

Leptospirosis là một loài vi khuẩn bệnh nhiễm trùng lây từ động vật sang người, thường qua nước hoặc đất ô nhiễm.

Leptospirosis là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Leptospira gây ra, thuộc nhóm bệnh truyền nhiễm có thể lây từ động vật sang người. Vi khuẩn Leptospira là loại xoắn khuẩn hình xoắn ốc, có thể tồn tại trong nước và đất ẩm ướt, đặc biệt là trong các khu vực có chuột, gia súc và động vật hoang dã.

Vi khuẩn sống chủ yếu trong thận của động vật có vú (chó, chuột, gia súc, lợn, v.v.), nơi chúng sinh sản và bài tiết vào nước tiểu. Khi người tiếp xúc với nước hoặc đất bị ô nhiễm bởi nước tiểu của động vật nhiễm bệnh, vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể qua vết thương ngoài da, niêm mạc mắt, mũi hoặc miệng

Triệu chứng: Bệnh có thể gây sốt cao, đau đầu, và trong một số trường hợp, tổn thương gan hoặc thận.

Salmonella

Salmonella là vi khuẩn Gram âm, không tạo bào tử và có khả năng di chuyển nhờ các lông.

Salmonella có thể lây từ phân thú cưng hoặc thực phẩm nhiễm bẩn.

Triệu chứng: Nhiễm Salmonella có thể gây tiêu chảy, sốt và đau bụng.

Ve hoặc bọ chét

Ve và bọ chét là những ký sinh trùng gây hại cho thú cưng, thường bám trên da và gây ngứa ngáy. Chúng có thể truyền nhiều bệnh, bao gồm bệnh Lyme và bệnh sốt do bọ chét.

a. Ve

Ve là các côn trùng thuộc lớp Arachnida (nhện) và có thể gây nhiều bệnh nguy hiểm cho người và động vật. Các loài ve phổ biến như Ixodes scapularis (ve vải), Dermacentor variabilis (ve chó Mỹ) và Rhipicephalus sanguineus (ve chó).

Ve có 8 chân, cơ thể mềm hoặc cứng, có thể dài từ 3 đến 5 mm (ve cứng) hoặc lên đến 1 cm (ve mềm). Ve trải qua bốn giai đoạn trong vòng đời của mình: trứng → ấu trùng → nhộng → ve trưởng thành.

Ve trưởng thành sống chủ yếu nhờ hút máu của động vật có vú hoặc chim. Một con ve có thể sống vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào loài và môi trường sống.

b. Bọ chét

Bọ chét là những côn trùng nhỏ, không cánh, chuyên ký sinh trên cơ thể động vật có vú và một số loài chim. Chúng có khả năng nhảy xa và sống nhờ hút máu vật chủ.

Bọ chét có cơ thể dẹp hai bên, dài khoảng 1-8 mm, có khả năng nhảy rất xa nhờ vào các chân sau khỏe. Chúng không có cánh nhưng rất giỏi trong việc di chuyển nhờ khả năng nhảy.

Vòng đời của bọ chét gồm các giai đoạn trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành. Chúng thường ký sinh trên động vật có lông như chó, mèo, chuột, thỏ và có thể di chuyển vào cơ thể người.

Bệnh Lyme lây truyền khi ve trưởng thành hoặc ấu trùng của chúng cắn vào cơ thể người để hút máu. Vi khuẩn Borrelia có thể được truyền từ ve sang người trong quá trình hút máu. Mặc dù ve cần phải bám vào vật chủ trong ít nhất 36 đến 48 giờ để lây truyền vi khuẩn, nhưng một khi bị nhiễm, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu và gây bệnh.

Triệu chứng: Ngứa ngáy, viêm da, sốt

2. Nấm da 

Thú cưng bị nhiễm nấm, đặc biệt là mèo và chó, có thể là nguồn lây nhiễm cho con người thông qua tiếp xúc trực tiếp với chúng hoặc gián tiếp qua lông, da, hoặc các đồ vật mà chúng sử dụng (như chăn, nệm, đồ chơi).
Nấm có thể tồn tại trong môi trường, như trên thảm, sàn nhà, và các đồ vật bị nhiễm, vì vậy nó có thể lây lan qua không gian sống chung với thú cưng.

Triệu chứng: 

• Vùng da bị tổn thương: Các vết nấm thường xuất hiện dưới dạng những vòng tròn đỏ, ngứa, có vảy và dễ lan rộng. Vùng da xung quanh có thể bị đỏ và có thể có vết nứt hoặc mụn nước nhỏ. Bên ngoài vòng tròn có thể nổi bật hơn với những lớp da bong tróc hoặc mụn mủ nhỏ, trong khi phần trung tâm thường lành hơn.
• Ngứa: Đây là triệu chứng phổ biến, người bệnh thường cảm thấy rất ngứa tại các khu vực bị nhiễm nấm.

II. Cách chăm sóc thú cưng đúng cách để phòng ngừa giun sán chó mèo

Chăm sóc thú cưng không chỉ là việc cung cấp thức ăn và nước uống, mà còn bao gồm việc bảo vệ chúng khỏi các ký sinh trùng như giun sán. Như vậy mới có thể kéo dài tuổi thọ 

1. Khám sức khoẻ định kỳ

Một trong những biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa giun sán là đưa thú cưng đi khám sức khỏe định kỳ. Bác sĩ thú y có thể thực hiện các xét nghiệm để phát hiện sự hiện diện của giun sán trong cơ thể thú cưng và tiến hành tẩy giun định kỳ.

2. Vệ sinh môi trường sống

Giữ gìn vệ sinh môi trường sống của thú cưng là rất quan trọng để phòng ngừa giun sán. Người nuôi cần thường xuyên dọn dẹp khu vực mà thú cưng sinh hoạt, loại bỏ phân và rác thải.

Nếu thú cưng sống trong sân vườn, nên kiểm tra và làm sạch khu vực đó thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm giun từ đất hoặc phân động vật khác.

Việc giữ cho không gian sống sạch sẽ không chỉ giúp phòng ngừa giun sán mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh khác.

3. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp cho thú cưng một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý cũng là một biện pháp quan trọng trong việc phòng ngừa giun sán.

Nên cho thú cưng ăn thực phẩm chất lượng, đã được chế biến kỹ lưỡng. Tránh cho chúng ăn thức ăn sống hoặc không rõ nguồn gốc, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm giun.

Thực phẩm tươi sống và sạch sẽ sẽ giúp tăng cường sức đề kháng của thú cưng, giúp chúng chống lại các ký sinh trùng tốt hơn. Tuy nhiên, lưu ý rằng động vật không thể tiêu thụ một số gia vị như con người. Vì thế, không nên nêm nếm thức ăn như người được.

4. Tẩy giun định kỳ

Tẩy giun định kỳ là biện pháp hiệu quả để loại bỏ giun sán ra khỏi cơ thể thú cưng. Các loại thuốc tẩy giun thường có sẵn tại các cửa hàng thú y hoặc hiệu thuốc.

Tuy nhiên, trước khi sử dụng, người nuôi nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để chọn loại thuốc phù hợp và liều lượng chính xác. Việc tẩy giun định kỳ sẽ giúp kiểm soát sự phát triển của giun sán và giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh.

Thời gian tẩy giun thường được khuyến nghị là từ 3 đến 6 tháng một lần, tùy thuộc vào từng loại thú cưng và điều kiện sống.

5. Đảm bảo và tiêm phòng đầy đủ

Tiêm phòng cho thú cưng là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe cho chúng. Mặc dù không phải tất cả các loại vắc-xin đều có tác dụng chống lại giun sán, nhưng một số vắc-xin có thể giúp bảo vệ thú cưng khỏi các bệnh do vi khuẩn và virus gây ra.

Thú cưng khỏe mạnh sẽ có khả năng chống lại ký sinh trùng tốt hơn. Nên tham khảo bác sĩ thú y để biết lịch tiêm phòng và các loại vắc-xin cần thiết cho thú cưng. Ngoài ra cũng nên lưu giữ sổ tiêm phòng cho các bé thật kỹ để có thể tiện theo dõi sức khỏe.

6. Theo dõi sức khoẻ thường xuyên

Người nuôi cần thường xuyên theo dõi sức khỏe của thú cưng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Nếu thấy thú cưng có triệu chứng như giảm cân, tiêu chảy, nôn mửa hoặc mệt mỏi, cần đưa chúng đến bác sĩ thú y để được khám và điều trị kịp thời. Sự phát hiện sớm có thể giúp giảm thiểu tổn hại sức khỏe cho thú cưng.

Ngoài những biện pháp chăm sóc thú cưng để phòng ngừa các bệnh ký sinh trùng, chúng ta cũng nên có những cách phòng tránh cho bản thân chúng ta. Phía dưới là một số cách để phòng ngừa cho những gia đình đang nuôi thú cưng:

7. Vệ sinh cá nhân

Rửa tay thường xuyên là một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa nhiễm giun sán. Điều này đặc biệt quan trọng sau khi tiếp xúc với đất, thực phẩm sống hoặc khi chơi với thú cưng. Sử dụng xà phòng và nước sạch, rửa tay ít nhất 20 giây để loại bỏ mầm bệnh.

8. Thực phẩm an toàn

Người tiêu dùng cần chú ý đến nguồn gốc thực phẩm. Nên nấu chín thức ăn, đặc biệt là thịt và hải sản, để tiêu diệt ký sinh trùng có thể có trong thực phẩm. Ngoài ra, rau củ cần được rửa sạch trước khi sử dụng để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.

9. Khám sức khỏe định kỳ

Thực hiện các xét nghiệm sức khỏe định kỳ là rất quan trọng. Kiểm tra sức khỏe sẽ giúp phát hiện sớm các trường hợp nhiễm giun sán và có biện pháp điều trị kịp thời. Điều này đặc biệt cần thiết cho những người sống ở vùng có nguy cơ cao.

III. Kết luận:

Việc chăm sóc thú cưng đúng cách không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của chúng mà còn bảo vệ sức khỏe của con người. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa như khám sức khỏe định kỳ, giữ vệ sinh môi trường sống, cung cấp chế độ dinh dưỡng hợp lý, tẩy giun định kỳ và tiêm phòng đầy đủ, người nuôi có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh giun sán.

Sự hiểu biết và nâng cao nhận thức trong cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cho cả thú cưng và con người. Chăm sóc thú cưng không chỉ là một trách nhiệm mà còn là một nghĩa vụ mà mỗi người nuôi cần phải thực hiện để đảm bảo cuộc sống khỏe mạnh cho những người bạn bốn chân của mình.

Tài liệu tham khảo

1. Hoàng, T. H., & Nguyễn, T. N. Q. (2021). Thực trạng nhiễm mầm bệnh ký sinh trùng được chẩn đoán tại phòng ký sinh trùng – vi nấm, Bệnh viên Quân Y 103 (6/2020 – 6/2021). Tạp chí Truyền nhiễm Việt Nam, 3(35), 81-84. https://doi.org/10.59873/vjid.v3i35.128
2. Zhang, Y., Chen, G., Zhou, S., He, L., Ayanniyi, O. O., Xu, Q., Yue, Z., & Yang, C. (2024). APDDD: Animal parasitic diseases and drugs database. Comparative immunology, microbiology and infectious diseases, 104, 102096. https://doi.org/10.1016/j.cimid.2023.102096