Thực phẩm bổ sung thiếu máu do thiếu sắt

Thiếu máu do thiếu sắt là một tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe của rất nhiều người, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và trẻ em. Khi cơ thể không có đủ sắt, khả năng sản xuất hemoglobin – một thành phần quan trọng trong hồng cầu để vận chuyển oxy đến các cơ quan và mô – sẽ bị suy giảm, gây ra những triệu chứng như mệt mỏi, da nhợt nhạt và khó thở. Việc bổ sung sắt đúng cách qua thực phẩm hoặc các loại thực phẩm bổ sung là rất quan trọng để phục hồi sức khỏe và ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến thiếu máu.

I. Tổng quan về bệnh thiếu máu

1. Thiếu máu là gì ?

Thiếu máu là tình trạng cơ thể không có đủ số lượng hồng cầu khỏe mạnh để vận chuyển đủ oxy đến các mô và cơ quan trong cơ thể. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, yếu ớt, da nhợt nhạt, khó thở và chóng mặt. Thiếu máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm thiếu sắt, thiếu vitamin B12, thiếu axit folic, mất máu do chấn thương hoặc các bệnh lý về tủy xương.

2. Dấu hiệu nhận biết do thiếu máu

• Mệt mỏi và yếu ớt: Cảm giác mệt mỏi liên tục, ngay cả khi không làm việc nhiều, là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của thiếu máu.

• Da nhợt nhạt: Khi thiếu máu, da có thể trở nên nhợt nhạt do số lượng hồng cầu thấp, làm giảm lượng oxy cung cấp cho các mô.

• Khó thở: Do không đủ hồng cầu mang oxy, cơ thể sẽ khó duy trì mức oxy cần thiết, dẫn đến khó thở, đặc biệt khi vận động.

• Chóng mặt hoặc choáng váng: Thiếu máu có thể làm giảm lưu lượng máu và oxy đến não, gây ra cảm giác chóng mặt hoặc choáng váng.

• Nhịp tim nhanh hoặc không đều: Để bù đắp cho lượng oxy thiếu, tim có thể đập nhanh hoặc không đều.

• Lạnh tay, lạnh chân: Khi cơ thể không nhận đủ oxy, các chi như tay và chân có thể cảm thấy lạnh hoặc tê.

• Đau đầu: Cảm giác đau đầu thường xuyên là dấu hiệu cho thấy não không nhận đủ oxy.

• Bị rụng tóc: Khi cơ thể thiếu sắt hoặc các dưỡng chất cần thiết, tóc có thể trở nên yếu và dễ rụng.

• Tổn thương móng tay: Móng tay có thể trở nên giòn, dễ gãy hoặc có vết lõm khi cơ thể thiếu sắt lâu dài.

3. Nguyên nhân gây thiếu máu

• Thiếu sắt: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu máu. Khi cơ thể thiếu sắt, không đủ nguyên liệu để sản xuất hemoglobin, từ đó gây ra thiếu máu.

• Thiếu vitamin B12 hoặc axit folic: Vitamin B12 và axit folic là các yếu tố quan trọng trong quá trình tạo hồng cầu. Thiếu hai dưỡng chất này có thể dẫn đến loại thiếu máu gọi là thiếu máu do thiếu vitamin B12 hoặc thiếu máu do thiếu axit folic.

• Mất máu: Mất máu do chấn thương, phẫu thuật, hoặc các vấn đề sức khỏe lâu dài như chảy máu dạ dày, loét, rong kinh (chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hoặc ra nhiều máu), hoặc ung thư có thể dẫn đến thiếu máu.

• Rối loạn tủy xương: Các bệnh lý như bệnh thiếu máu ác tính, bệnh leukemia (bạch cầu) hoặc các rối loạn tủy xương khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hồng cầu của tủy xương.

• Bệnh lý mạn tính: Các bệnh như suy thận mãn tính, bệnh viêm khớp dạng thấp, hoặc các bệnh viêm nhiễm kéo dài có thể gây thiếu máu do cơ thể không thể tạo đủ hồng cầu.

• Mất máu do giun sán: Các nhiễm ký sinh trùng, đặc biệt là giun móc, có thể gây mất máu và dẫn đến thiếu máu, đặc biệt ở trẻ em và người sống trong điều kiện vệ sinh kém.

• Di truyền: Một số tình trạng di truyền như bệnh thalassemia (bệnh thiếu máu tế bào hình liềm) hoặc bệnh thiếu máu huyết tán có thể gây thiếu máu.

• Mang thai: Trong thời gian mang thai, nhu cầu sắt và các dưỡng chất khác của cơ thể tăng lên. Nếu không bổ sung đầy đủ, phụ nữ có thể bị thiếu máu do thiếu sắt hoặc thiếu vitamin B12.

II. Thực phẩm bổ sung thiếu máu do thiếu sắt

Khi bị thiếu máu do thiếu sắt, việc bổ sung thực phẩm giàu sắt là rất quan trọng để cải thiện tình trạng. Dưới đây là các loại thực phẩm giúp cung cấp sắt và hỗ trợ quá trình điều trị:

1. Thực phẩm giàu sắt heme (sắt từ động vật)

Sắt heme có trong thực phẩm động vật dễ dàng được cơ thể hấp thụ hơn so với sắt non-heme từ thực vật. Một số thực phẩm giàu sắt heme bao gồm:

• Thịt đỏ: Thịt bò, thịt cừu, thịt heo
• Gan động vật: Gan bò, gan gà
• Gia cầm: Thịt gà, gà tây
• Cá và hải sản: Cá ngừ, cá hồi, hàu, tôm

2. Thực phẩm giàu sắt non-heme (sắt từ thực vật)

Mặc dù sắt non-heme từ thực vật khó hấp thụ hơn, nhưng vẫn rất quan trọng trong chế độ ăn uống. Một số thực phẩm giàu sắt non-heme bao gồm:

• Đậu và các loại hạt: Đậu xanh, đậu đen, đậu nành, hạt chia, hạt hướng dương
• Các loại rau lá xanh đậm: Cải xoăn, cải bó xôi, rau mùi
• Ngũ cốc nguyên hạt: Lúa mì nguyên hạt, yến mạch
• Các loại trái cây khô: Nho khô, mận khô, táo khô

3. Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C giúp tăng cường khả năng hấp thụ sắt từ thực phẩm, đặc biệt là sắt non-heme từ thực vật. Một số thực phẩm giàu vitamin C bạn có thể kết hợp với sắt bao gồm:

• Trái cây họ cam quýt: Cam, quýt, bưởi
• Dâu tây, kiwi, ổi
• Ớt chuông, cà chua, bông cải xanh

4. Thực phẩm bổ sung sắt

Ngoài thực phẩm tự nhiên, bạn cũng có thể sử dụng một số sản phẩm bổ sung sắt dạng viên hoặc siro, theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý khi ăn sắt:

• Tránh uống trà hoặc cà phê trong bữa ăn, vì chúng có thể làm giảm khả năng hấp thụ sắt.
• Kết hợp sắt từ thực vật với các thực phẩm giàu vitamin C để tăng cường khả năng hấp thụ.
• Nếu có thể, nên ăn sắt từ thực phẩm động vật để dễ hấp thụ hơn.

Việc bổ sung đúng các loại thực phẩm và thay đổi chế độ ăn uống sẽ giúp cải thiện tình trạng thiếu máu do thiếu sắt hiệu quả.

III. Làm sao biết được mình bị thiếu máu

Để biết mình có bị thiếu máu hay không, bạn có thể chú ý đến các triệu chứng và dấu hiệu sau đây, tuy nhiên, cách chính xác nhất là thăm khám và làm xét nghiệm máu tại cơ sở y tế. Các triệu chứng phổ biến của thiếu máu bao gồm:

1. Mệt mỏi, yếu ớt

Cảm giác mệt mỏi kéo dài, dù không làm việc nặng, và cảm thấy yếu ớt là dấu hiệu đầu tiên của thiếu máu. Do thiếu hồng cầu mang oxy, cơ thể không nhận đủ năng lượng để hoạt động.

2. Da nhợt nhạt

Khi thiếu máu, cơ thể không có đủ hồng cầu khỏe mạnh, dẫn đến việc máu không đủ oxy để cung cấp cho các mô và da, làm da trở nên nhợt nhạt, đặc biệt là ở mặt và lòng bàn tay.

3. Khó thở, chóng mặt

Thiếu oxy trong máu có thể gây ra cảm giác khó thở, đặc biệt là khi vận động hoặc khi lên cầu thang. Ngoài ra, bạn cũng có thể cảm thấy chóng mặt hoặc choáng váng khi đứng lên nhanh.

4. Nhịp tim không đều hoặc nhanh

Cơ thể cố gắng bù đắp cho lượng oxy thấp trong máu bằng cách tăng tốc nhịp tim, dẫn đến tim đập nhanh hoặc không đều.

5. Rụng tóc

Khi cơ thể thiếu sắt hoặc các dưỡng chất thiết yếu khác, tóc có thể trở nên yếu và dễ rụng.

6. Đau đầu

Cảm giác đau đầu thường xuyên có thể là dấu hiệu của thiếu máu, vì khi thiếu hồng cầu, não không nhận đủ oxy.

7. Tê lạnh tay, chân

Thiếu máu có thể làm giảm lưu lượng máu đến các chi, khiến tay và chân cảm thấy lạnh hoặc tê.

8. Tăng cảm giác ớn lạnh

Bạn sẽ cảm thấy lạnh hoặc ớn lạnh hơn bình thường, ngay cả khi môi trường xung quanh không lạnh.

Cách xác định chính xác:

• Xét nghiệm máu: Để biết chắc chắn có bị thiếu máu hay không, bạn cần đi xét nghiệm máu (số lượng hồng cầu, hemoglobin, hematocrit). Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả này để chẩn đoán và xác định mức độ thiếu máu.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ có thể kiểm tra các dấu hiệu và triệu chứng của bạn, hỏi về chế độ ăn uống, lịch sử bệnh lý và các triệu chứng bạn gặp phải.

Nếu bạn có một số dấu hiệu trên hoặc nghi ngờ mình bị thiếu máu, hãy tham khảo bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.

Tài liệu tham khảo

https://medlatec.vn/amp/tin-tuc/bi-thieu-mau-nen-an-gi-de-mau-chong-hoi-phuc-suc-khoe-s51-n25321

https://trungtamytequan3.medinet.gov.vn/phong-truyen-thong-giao-duc-suc-khoe/thieu-mau-an-gi-de-cai-thien-tinh-trang-benh-cmobile14838-78689.aspx

https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/thuc-pham-bo-sung-dinh-duong-cho-tre-thieu-mau-vi