NHỒI MÁU CƠ TIM: BAO LÂU THÌ CÓ THỂ QUAN HỆ TRỞ LẠI?

1. Nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một cấp cứu tim mạch nguy hiểm tính mạng, xảy ra khi dòng máu nuôi tim đột ngột bị tắc nghẽn kéo dài, làm chết hoại một vùng cơ tim.
Nếu không được can thiệp kịp thời, NMCT dẫn đến:

• Suy tim cấp.
• Rối loạn nhịp nguy hiểm.
• Choáng tim.
• Tử vong.

Theo WHO, mỗi năm có khoảng 15 triệu người trên thế giới bị NMCT và đột quỵ, với tỷ lệ tử vong cao nhất trong các bệnh lý tim mạch.
Tại Việt Nam, bệnh lý này đang gia tăng nhanh chóng cùng với tỷ lệ tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu và hút thuốc lá.

2. Nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim

Tắc nghẽn động mạch vành cấp là cơ chế chính (>90% trường hợp):

• Mảng xơ vữa động mạch vành nứt vỡ.
• Hình thành cục huyết khối bít tắc lòng mạch.
• Máu không đến nuôi vùng cơ tim phía sau tắc nghẽn.
• Một số nguyên nhân ít gặp:
• Co thắt mạch vành kéo dài (vasospasm).
• Thuyên tắc mạch (do huyết khối từ nơi khác trôi đến).
• Tách thành động mạch vành tự phát
• Tăng nhu cầu oxy cơ tim quá mức trên nền xơ vữa nặng (gắng sức quá mức, stress cấp tính).

3. Những yếu tố nguy cơ bị nhồi máu cơ tim

Một số trường hợp, tình trạng cá nhân mà tỉ lệ phần trăm mắc nhồi máu cơ tim sẽ cao hơn mức bình thường. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ trọng yếu, bao gồm những yếu tố có kiểm soát được và không kiểm soát được.

Không thay đổi được:

• Tuổi >45 (nam) hoặc >55 (nữ).
• Nam giới.
• Tiền sử gia đình có bệnh tim sớm.

Có thể kiểm soát:

• Tăng huyết áp.
• Đái tháo đường.
• Rối loạn mỡ máu.
• Béo phì.
• Hút thuốc lá.
• Lối sống tĩnh tại.
• Stress mạn tính.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu, làm tăng gấp 2–4 lần nguy cơ NMCT.

4. Phân loại nhồi máu cơ tim

Theo ACC/AHA, NMCT chia thành hai loại:

🔹 STEMI (ST Elevation MI):

• Có đoạn ST chênh lên trên ECG.
• Tắc hoàn toàn động mạch vành.
• Cần tái thông cấp cứu (can thiệp động mạch vành qua da – PCI).

🔹 NSTEMI (Non-ST Elevation MI):

• Không có ST chênh lên, nhưng men tim tăng.
• Thường tắc một phần hoặc huyết khối không bít hoàn toàn.
• Điều trị ưu tiên thuốc và tái thông sớm.

5. Triệu chứng lâm sàng nhồi máu cơ tim

Đau ngực điển hình:

• Vị trí: sau xương ức.
• Tính chất: bóp nghẹt, đè nặng.
• Thời gian >20 phút, không giảm khi nghỉ.
• Lan ra vai trái, cổ, hàm dưới, lưng.

Triệu chứng kèm:

• Vã mồ hôi lạnh.
• Buồn nôn, nôn.
• Khó thở, hoảng sợ.
• Choáng, tụt huyết áp.

Lưu ý:

• Người già, đái tháo đường có thể không đau ngực, chỉ mệt, khó thở.
• Khoảng 20% NMCT không điển hình.

6. Chẩn đoán nhồi máu cơ tim

ECG 12 chuyển đạo:

• STEMI: ST chênh lên ≥1 mm ở ≥2 chuyển đạo liên tiếp.
• NSTEMI: ST chênh xuống, sóng T đảo.

Men tim:

• Troponin I/T tăng cao (chỉ điểm hoại tử cơ tim).
• CK-MB tăng.

Siêu âm tim:

• Rối loạn vận động vùng cơ tim.

Chụp động mạch vành:

• Xác định vị trí tắc nghẽn.
• Hướng dẫn tái thông.

7. Xử trí cấp cứu ban đầu nhồi máu cơ tim

Nguyên tắc “MONA”:

• Morphine giảm đau.
• Oxygen (nếu SpO2 <90%).
• Nitroglycerin ngậm dưới lưỡi.
• Aspirin nhai 160–325 mg ngay.

Sau đó:

• Tái thông mạch càng sớm càng tốt:
• PCI (can thiệp động mạch vành) ưu tiên <120 phút.
• Nếu không PCI được: tiêu sợi huyết (alteplase).

Điều trị phối hợp:

• Kháng đông (heparin).
• Ức chế thụ thể P2Y12 (clopidogrel).
• Chẹn beta.
• Statin liều cao.

8. Biến chứng nhồi máu cơ tim

Sớm (<24 giờ):

• Rối loạn nhịp nguy hiểm (VT, VF).
• Choáng tim.
• Suy tim cấp.

Muộn:

• Suy tim mạn.
• Phình vách thất.
• Hở van tim thứ phát.

Tử vong thường xảy ra trong 1 giờ đầu (do rối loạn nhịp tim).

9. Phục hồi chức năng tim mạch

Mục tiêu:

• Khôi phục chức năng tim.
• Ngăn tái phát.
• Phục hồi thể lực, tâm lý.
• Hướng dẫn sinh hoạt an toàn, bao gồm quan hệ tình dục.

Giai đoạn phục hồi:

• 1–2 ngày đầu: nghỉ ngơi tuyệt đối.
• 3–5 ngày: tập ngồi, đi lại nhẹ.
• Sau 1 tuần: đi bộ chậm.
• Tập luyện phục hồi chức năng dưới giám sát.

10. Vấn đề quan hệ tình dục sau nhồi máu cơ tim

10.1 Tầm quan trọng của việc tìm hiểu trước

Nhiều bệnh nhân lo lắng quan hệ có gây nguy hiểm tái phát?
Thực tế, hoạt động tình dục là:

• Một hình thức gắng sức trung bình, tiêu tốn ~3–5 METs.
• Nhịp tim có thể tăng ~30–50 bpm.
• Huyết áp tăng 20–30 mmHg.

Nếu không chuẩn bị và đánh giá đầy đủ, có thể xảy ra thiếu máu cơ tim, loạn nhịp hoặc NMCT tái phát.

10.2 Khuyến cáo chính thống

AHA – ACC – ESC khuyến cáo:

✅ Nhồi máu cơ tim nhẹ hoặc trung bình, không biến chứng.

Có thể quan hệ lại sau 1–2 tuần, nếu:

• Không còn đau ngực.
• Huyết áp ổn định.
• Khả năng gắng sức tốt.

✅ Nhồi máu cơ tim nặng, biến chứng suy tim hoặc rối loạn nhịp:

• Cần trì hoãn ít nhất 4–6 tuần.
• Bác sĩ phải đánh giá khả năng gắng sức trước.

10.3 Tiêu chuẩn đánh giá trước khi quan hệ

Bệnh nhân nên đáp ứng các tiêu chuẩn sau:

✔ Tập gắng sức ≥3–5 METs mà không triệu chứng (ví dụ đi bộ nhanh 10 phút hoặc leo 2 tầng cầu thang).
✔ Không đau ngực khi gắng sức nhẹ.
✔ Huyết áp, nhịp tim kiểm soát tốt.
✔ Không có dấu hiệu suy tim mất bù.

10.4 Hướng dẫn an toàn khi quan hệ

• Chọn thời điểm cơ thể khỏe nhất (buổi sáng).
• Không ăn no, không uống rượu trước quan hệ.
• Tư thế ít mất sức.
• Chuẩn bị tâm lý thoải mái, tránh lo lắng.

Nếu xuất hiện đau ngực, khó thở, vã mồ hôi lạnh → ngưng ngay, gọi cấp cứu.

10.5 Sử dụng thuốc hỗ trợ cương dương

❌ Bệnh nhân đang dùng nitrat (Nitroglycerin, Isosorbide dinitrate) KHÔNG ĐƯỢC dùng sildenafil (Viagra), tadalafil, vardenafil, vì nguy cơ tụt huyết áp nghiêm trọng.
Nếu cần, phải tham khảo bác sĩ tim mạch.

11. DỰ PHÒNG TÁI PHÁT

Ngừng thuốc lá hoàn toàn.

Kiểm soát chặt chẽ:

• Huyết áp.
• Đường huyết.
• Mỡ máu.
• Duy trì vận động thể lực đều đặn.

Tuân thủ thuốc:

• Aspirin suốt đời.
• Statin liều cao.
• Chẹn beta.
• Ức chế men chuyển/ức chế thụ thể.
• Giảm stress, ngủ đủ giấc.

12. Tổng kết

• Sau bao lâu tôi có thể quan hệ trở lại?

-Nếu NMCT không biến chứng: 1–2 tuần sau ra viện, khi đã được bác sĩ xác nhận an toàn gắng sức.

-Nếu NMCT nặng, suy tim: ≥4–6 tuần và cần đánh giá chuyên khoa.

• Quan hệ có nguy cơ tái nhồi máu không?

-Rất hiếm nếu bệnh nhân đã tập luyện phục hồi tốt và tuân thủ thuốc.

• Làm sao biết mình đủ khả năng?

-Thực hiện bài kiểm tra gắng sức.

-Hỏi bác sĩ điều trị trước khi quan hệ.

Nhồi máu cơ tim là bệnh lý cấp cứu đe dọa tính mạng, nhưng với tiến bộ điều trị hiện nay có tỷ lệ sống sót ngày càng cao. Phục hồi chức năng tim mạch giúp trở lại cuộc sống bình thường, bao gồm hoạt động tình dục.

Tuy nhiên, cần ghi nhớ những nguyên tắc quan trọng sau:

• Tuân thủ điều trị.
• Kiểm soát yếu tố nguy cơ.
• Đánh giá khả năng gắng sức trước quan hệ tình dục.

Nếu được hướng dẫn đúng và theo dõi chặt chẽ, người bệnh hoàn toàn có thể duy trì đời sống sinh hoạt tình dục an toàn và chất lượng.

Tài liệu tham khảo

1. Jameson, J.L. (2022) Harrison’s principles of internal medicine. 21st edn. New York Mcgraw-Hill Education.
2. Levine, G.N. et al. (2012) ‘Sexual Activity and Cardiovascular Disease’, Circulation, 125(8), pp. 1058–1072. Available at: https://doi.org/10.1161/cir.0b013e3182447787.
3. Rao, S.V. et al. (2025) ‘2025 ACC/AHA/ACEP/NAEMSP/SCAI Guideline for the Management of Patients With Acute Coronary Syndromes: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines’, Circulation, 151(13). Available at: https://doi.org/10.1161/cir.0000000000001309.