Tắm nước lạnh có làm tăng nguy cơ đột quỵ không?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một trong những nguyên nhân dẫn đến tử vong hàng đầu trên thế giới. Có nguyên nhân có thể dẫn đến đột quỵ, thế nhưng hiện nay, số ca đột quỵ sau khi tắm, một hành động đơn giản của vệ sinh cơ thể, lại được ghi nhận ngày càng tăng và càng trẻ hóa. Điều này dẫn đến một số khuyến cáo rằng cách tắm của chúng ta cần được quan tâm và chú trọng hơn.

I. Đột quỵ là gì?

Đột quy là tình trạng mà não bộ bị tổn thương do sự gián đoạn trong quá trình cung cấp máu lên não. Dẫn đến tình trạng giảm nồng độ oxy, không đủ để cung cấp cho các tế bào não. Nếu trong vòng vài phút tình trạng này không được cải thiện thì các tế bào não sẽ bắt đầu chết.

Cấp cứu sớm đột quỵ thì khả năng hồi phục của người bệnh ngày càng cao. Trường hợp nếu không được cấp cứu kịp thời, thời gian kéo dài càng lâu, dẫn đến số lượng tế bào não chết đi càng lớn, thì sẽ ảnh hưởng đến khả năng vân động và tư duy của cơ thể người bệnh, cụ thể như: tê liệt hoặc của động yếu một phần cơ thể, mất khả năng ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, suy giảm thị giác…

Hiện tại, đột quỵ chính được chia thành 2 trường hợp chính:

• Nhồi máu não (thiếu máu cục bộ): Do mạch máu não bị tắc nghẽn, chiếm khoảng 80% các ca.
• Xuất huyết não: Do mạch máu não vỡ, gây chảy máu trong não, thường nguy hiểm hơn.

Yếu tố nguy cơ lớn nhất gây đột quỵ là tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, bệnh tim mạch, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, hút thuốc, uống rượu.

II. Cơ chế tác động của nước lạnh đến cơ thể

Khi cơ thể tiếp xúc với nước lạnh, đặc biệt là ở nhiệt độ thấp hơn nhiều so với nhiệt độ da, hàng loạt phản ứng sinh lý sẽ xảy ra:

1. Co mạch máu ngoại vi: Nước lạnh làm mạch máu dưới da co lại để giữ nhiệt, giúp cơ thể không bị hạ thân nhiệt quá nhanh.
2. Tăng huyết áp và nhịp tim: Sự co mạch khiến tim phải bơm máu mạnh hơn để duy trì tuần hoàn. Người khỏe mạnh thường chỉ cảm thấy tim đập nhanh và hơi “sốc lạnh” trong chốc lát.
3. Tăng tiết hormone stress (adrenaline, noradrenaline): Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi gặp kích thích mạnh, giúp con người tỉnh táo hơn.

Ở người bình thường, các phản ứng này mang tính tạm thời và cơ thể sẽ nhanh chóng thích nghi. Tuy nhiên, ở những người có bệnh nền tim mạch hoặc não bộ, sự thay đổi đột ngột này lại có thể dẫn tới hậu quả nghiêm trọng.

III. Nguy cơ đột quỵ khi tắm nước lạnh

Như đã biết, đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn (thiếu máu cục bộ) hoặc vỡ(xuất huyết não). Hai yếu tố chính gây đột quỵ là huyết áp cao và tổn thương mạch máu.

Tắm nước lạnh có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ trong các trường hợp:

1. Người lớn tuổi (trên 50 tuổi): Các mạch máu thường kém đàn hồi, dễ xơ vữa. Sự co thắt đột ngột do lạnh dễ gây nứt vỡ hoặc tắc nghẽn mạch.
2. Người bị tăng huyết áp, tim mạch, tiểu đường, mỡ máu cao: Đây là nhóm đối tượng có mạch máu yếu, dễ bị tổn thương trước những biến đổi huyết áp nhanh chóng.
3. Thời điểm tắm không hợp lý: Tắm vào sáng sớm hoặc đêm khuya khi huyết áp dao động mạnh, dễ dẫn đến tai biến.
4. Tắm sau khi uống rượu bia, lao động nặng hoặc khi cơ thể mệt mỏi: Khi đó, tim mạch đang chịu nhiều áp lực, thêm cú sốc lạnh có thể là “giọt nước tràn ly”.

Trong các tình huống này, nguy cơ tăng huyết áp đột ngột, loạn nhịp tim, co mạch não có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

IV. Đối tượng có thể yên tâm tắm nước lạnh

Không phải ai cũng cần tránh nước lạnh. Trên thực tế, tắm lạnh điều độ có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cần lựa chọn đúng đối tượng:

• Người trẻ, khỏe mạnh, không có bệnh lý tim mạch.
• Người đã quen với việc tiếp xúc lạnh (ví dụ: tập luyện thể thao dưới nước, tắm lạnh từ từ theo thói quen).
• Người có sức đề kháng tốt, muốn tăng cường sự tỉnh táo, đặc biệt trong ngày nóng bức.
• Với nhóm này, tắm nước lạnh không làm tăng nguy cơ đột quỵ, thậm chí còn có lợi cho sức khỏe.

V. Cách tắm nước lạnh an toàn

Để giảm rủi ro, dù là người khỏe mạnh, bạn cũng nên tuân thủ một số nguyên tắc khi tắm nước lạnh:

1. Không tắm đột ngột: Bắt đầu bằng việc rửa mặt, tay, chân trước, rồi mới xối nước dần lên cơ thể.
2. Tránh tắm khi cơ thể quá mệt: Sau khi vận động mạnh, uống rượu bia hoặc thức khuya, không nên tắm nước lạnh.
3. Không tắm quá lâu: Mỗi lần chỉ nên kéo dài 5–10 phút.
4. Tắm vào thời điểm hợp lý: Buổi chiều hoặc đầu tối, khi nhiệt độ môi trường ổn định, tránh sáng sớm và khuya.
5. Theo dõi phản ứng cơ thể: Nếu thấy chóng mặt, tim đập nhanh, khó thở thì phải dừng ngay, lau khô và làm ấm người.

VI. Tóm lại

Tắm nước lạnh không trực tiếp gây ra đột quỵ ở người khỏe mạnh, nhưng nó có thể là “yếu tố kích hoạt” đối với những người có sẵn bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp hoặc mạch máu yếu. Vì vậy:

• Người trẻ, khỏe mạnh có thể tắm nước lạnh để rèn luyện sức khỏe, nhưng cần tập dần dần và đúng cách.
• Người cao tuổi, có bệnh nền tim mạch nên ưu tiên tắm nước ấm để đảm bảo an toàn.

Và quan trọng nhất là lắng nghe cơ thể, không gượng ép, không tắm lạnh đột ngột.

Như vậy, tắm nước lạnh có lợi cho sức khỏe nếu đúng cách, nhưng không phải ai cũng phù hợp. Quan trọng nhất là tránh sốc nhiệt, tắm từ từ, đúng thời điểm và trong thời gian ngắn.

Tài liệu tham khảo: