Bệnh suy thận mạn là một bệnh lý nguy hiểm, có quá trình tiến triển âm thầm và kéo dài. Các triệu chứng thường tiềm ẩn, không rõ rệt ở những giai đoạn đầu. Khi những triệu chứng trở nên rõ ràng thì bệnh đã tiến triển tới những giai đoạn cuối. Khi đó tình trạng đã trở nên nghiêm trọng và mức độ lọc cầu thận đã suy giảm rất nhiều. Hãy cùng nhà thuốc Hoàng Châu tìm hiểu về các phân độ của bệnh lý suy thận mạn, những triệu chứng điển hình của từng giai đoạn, từ đó giúp các bạn nhận biết và có những biện pháp giảm thiểu tình trạng nặng nề hơn cũng như phòng ngừa biến chứng của bệnh suy thận.
I. Suy thận là gì?
Suy thận là thận không còn hoạt động bình thường và hiệu quả như trước, làm khả năng lọc máu ngày càng giảm dần. Càng về giai đoạn cuối thường chức năng thận ngày càng suy giảm nghiêm trọng. Dưới đây là các cấp độ bệnh suy thận và các giai đoạn của bệnh suy thận.
Suy thận được chia làm 2 nhóm:
- Suy thận cấp tính: là giai đoạn diễn ra trong thời gian ngắn và có khả năng khôi phục hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.
- Suy thận mãn tính: Là tình trạng chức năng lọc máu của thận giảm, được phân loại thành 5 giai đoạn bằng cách xét nghiệm máu dựa vào mức lọc cầu thận (eGFR)
Ước lượng độ lọc cầu thận – Estimated Glomerular Filtration Rate (eGFR) được biết đến là chỉ số phản ánh khả năng bài tiết của thận và được coi là chỉ số đáng tin cậy để đánh giá khả năng hoạt động của thận cũng như chẩn đoán các giai đoạn suy thận.
Theo Hội thận học quốc tế và Hội Thận học quốc gia Hoa Kỳ đã chia thành bệnh suy thận thành 5 giai đoạn
Giai đoạn 1: eGFR bình thường hoặc cao, eGFR > 90 ml/phút/1,73m2
Suy thận giai đoạn 1 GFR vẫn ở mức bình thường từ 90 trở lên và bắt đầu có tổn thương nhẹ tại thận. Tuy độ lọc cầu thận vẫn nằm ở mức bình thường nhưng có tổn thương thận sẽ gây ra tình trạng protein trong nước tiểu.
Triệu chứng trong giai đoạn 1 này không có triệu chứng nào nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khoẻ của bệnh nhân có thể thấy mệt mỏi, chán ăn, tiểu đêm, …. đó là lý do nhiều người không biết mình mắc bệnh.
Giai đoạn 2: eGFR từ 60 đến 89 mL/phút/1,73m2
Ở giai đoạn này, độ lọc cầu thận đã giảm xuống từ 60 đến 89 và có dấu hiệu tổn thương nhẹ ở thận. Tuy độ lọc cầu thận giảm xuống nhưng thận vẫn hoạt động bình thường.
Cũng như ở giai đoạn đầu tiên, các triệu chứng ở giai đoạn 2 cũng không có tác động nặng nề đến sức khoẻ của người bệnh nhưng có những triệu chứng gặp ở một số người:
- Huyết áp cao
- Protein trong nước tiểu
- Sưng ở tay hoặc chân
- Có máu trong nước tiểu
Mặc dù những tổn thương thận không thể hồi phục được nhưng có nhiều cách làm chậm quá trình tổn thương thận.
Ở giai đoạn 2, việc thực hiện một lối sống lành mạnh giúp làm chậm quá trình tổn thương thận là rất quan trọng. Nếu thận tổn thương nhiều hơn nữa, có thể tình trạng suy thận sẽ chuyển qua giai đoạn 3
Giai đoạn 3: eGFR từ 30 đến 59 mL/phút/1,73m2
Lúc này độ lọc cầu thận từ 30 đến 59 và có dấu hiệu tổn thương thận từ nhẹ đến trung bình. Thận không còn hoạt động tốt như bình thường để lọc máu và chất thải ra khỏi cơ thể. Chất thải và dịch trong cơ thể có thể tích tụ và bắt đầu gây ra các vấn đề sức khoẻ.
Trong giai đoạn 3 được chia làm hai mốc là 3a và 3b
- Giai đoạn 3a có eGFR từ 45 – 59 mL/phút/1,73m2
Suy thận độ 3a là những trường hợp mức độ lọc cầu thận dao động từ 45 đến 59ml/ phút, khả năng lọc cầu thận đã giảm sâu hơn so với độ 2
- Giai đoạn 3b có eGFR từ 30 – 44 mL/phút/1,73m2
Bạn có thể cảm nhận rõ ràng các triệu chứng:
- Sưng ở tay hoặc chân
- Da trở nên khô hoặc ngứa
- Đau ở lưng dưới
- Chuột rút cơ bắp
- Khó ngủ
- Hội chứng chân không yên
- Đi tiểu nhiều hơn bình thường
- Nước tiểu có bọt hoặc có màu sẫm hơn bình thường
Mọi người thường phát hiện ra bệnh khi đang ở giai đoạn 3 vì đây là thời điểm nhiều người lần đầu xuất hiện triệu chứng bệnh.
Trong giai đoạn 3b độ lọc cầu thận đã giảm nặng. Người bệnh dễ gặp biến chứng nguy hiểm. Người bệnh trong giai đoạn này sẽ có tiên lượng khác nhau có kèm biểu hiện có hay không có tiểu đạm.
Giai đoạn 4: eGFR từ 15 đến 29 ml/phút/1,73m2
Qua tới giai đoạn này độ lọc cầu thận đã giảm xuống rất nhiều, khả năng hoạt động của thận đã suy yếu đi rất nhiều, nên chất độc có xu hướng tích tụ trong cơ thể ngày càng nhiều. Nếu không can thiệp kịp thời sẽ gặp rất nhiều biến chứng nguy hiểm: tăng huyết áp, suy tim, phù phổi, tiểu đường,..
Giai đoạn 5: eGFR dưới 15ml/phút/1,73m2
Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất của suy thận mạn. Thận đã bị tổn thương nghiêm trọng. Thận trong giai đoạn này đã gần như ngừng hoạt động.
Vì vậy thận đã ngừng lọc chất thải ra khỏi cơ thể gây ra các vấn đề sức khoẻ nặng nề. Người bệnh suy thận ở giai đoạn này phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.
II. Làm sao để kiểm soát được mức lọc cầu thận ở khoảng an toàn?
Tuy những tổn thương thận thường là vĩnh viễn, tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể duy trì được hoặc có thể phục hồi phần nào những tổn thương hiện tại.
Khi tình trạng cơ thể cần phải sử dụng thuốc huyết áp hay đường huyết. Chúng ta cần phải tuân thủ phác đồ điều trị được đưa ra. Nếu có bất kỳ điều gì bất thường hoặc các chỉ số đường huyết, tim mạch không kiểm soát tốt, phải báo với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được hướng dẫn chính xác.
Việc duy trì cân nặng ở mức hợp lý, áp dụng chế độ ăn làng mạnh phù hợp với tình trạng cơ thể: giảm đường, muối, chất béo, tăng cường rau xanh, trái cây cũng giúp cho việc kiểm soát chỉ số eGFR được cải thiện.
Tập thể dục đều đặn với những bài tập phù hợp cùng với việc hạn chế rượu bia, thuốc là cũng góp phần lớn bảo vệ thận của chúng ta.
Mong rằng qua bài viết này cung cấp thêm nhiều thông tin về các giai đoạn của bệnh suy thận mạn, giúp người bệnh theo dõi tình trạng bệnh của mình và có những biện pháp phòng ngừa tiến triển qua các giai đoạn nặng hơn.
Tài liệu tham khảo:
- Inker, L. A., & Titan, S. (2021). Measurement and Estimation of GFR for Use in Clinical Practice: Core Curriculum 2021. American journal of kidney diseases : the official journal of the National Kidney Foundation, 78(5), 736–749. https://doi.org/10.1053/j.ajkd.2021.04.016
- St-Jules D. E. (2024). Current Controversies in Kidney Nutrition. Seminars in dialysis, 37(4), 289–291. https://doi.org/10.1111/sdi.13204
- Những điều cần biết cho bệnh nhân suy thận. (2015). Bộ Y tế. https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/nhung-ieu-can-biet-cho-benh-nhan-suy-than?inheritRedirect=false
Bài viết liên quan